Pamięć – można ja trenować?

Jak często zdarza wam się o czymś zapominać? Czym jest pamięć? Czy można ją trenować?

Najprościej można określić pamięć jako zdolność do przywoływania wrażeń zmysłowych. Nie tylko wzrokowych, ale również słuchowych, zapachowych, a także smakowych i dotykowych. Sam proces zapamiętywania przebiega dzięki procesom chemicznym zachodzącym na neuronach mózgu. Aby coś zapamiętać, należy przejść następujące etapy: pierwszym z nich to rejestracja wrażeń. Właśnie wtedy zachodzą wspomniane wcześniej procesy. Kolejnym etapem jest przechowywanie, a na końcu odtwarzanie, zwane potocznie przypominaniem. Najczęściej problemy dotyczą właśnie przypominania. Sieć neuronalna w naszych mózgach wciąż się zmienia. Stare połączenia obumierają i zastępowane są nowymi. Dlatego po latach bardzo trudno jest nam przypomnieć sobie wydarzenia z dzieciństwa. Ale tak naprawdę to, co zapamiętaliśmy, nie ulega zatarciu, czasami jedynie ciężko nam nawiązać połączenie z odpowiednimi wspomnieniami.
Jakie są techniki zapamiętywania, tj. jak można nauczyć się zapamiętywać, na przykład po to, aby skutecznie przyswoić wiedzę?

Pierwszą z technik jest powtarzanie na głos. Być może wielu osobom wydaje się to głupie, ale jeżeli mamy do zapamiętania na przykład notatkę z lekcji, warto się jej uczyć poprzez kilkukrotne przeczytanie jej na głos. W ten sposób zostaną pobudzone nie tylko receptory wzrokowe, ale także słuchowe i zapis informacji odbędzie się drogą dwutorową. Dzięki temu w przyszłości mamy o 50 procent większe szanse na to, że przypomnimy sobie to, czego się uczyliśmy.

Kolejną metodą jest tak zwana metoda łańcuchowa, jednak wymaga ona od nas nieco więcej pracy. Polega ona na stworzeniu historii, w której zawrzemy wszystkie informacje, jakie są nam potrzebne. Ta metoda świetnie sprawdza się w przypadku zapamiętywania list z zakupami. Całą zabawa polega na tym, aby uruchomić wyobraźnię i stworzyć w głowie taką historię, która dla nas samych nie będzie nudna i wpleść w nią potrzebne nam rzeczy. W praktyce odtwarzanie takiego łańcuszka podobne jest do przypominania sobie obejrzanego filmu z tą różnicą, że bardziej skupiamy się na szczegółach.

Skojarzenia. To metoda bardzo przydatna do zapamiętywania imion własnych. Wyobraźmy sobie np., że poznajemy pana Kerubińskiego. Jak nie zapomnieć jego nazwiska? Wystarczy, że zamienimy literę “K” na “Ch” i wyobrazimy sobie nowego znajomego jako złocistolokiego cherubinka. Nazwę wsi Drążnie skojarzmy sobie z wydrążonym pniem, przez który przebiega droga.

Historie. Jeśli mamy do zapamiętania listę zadań na dany dzień, najlepiej powiązać je w określony, choć niekoniecznie logiczny ciąg myślowy. Powiedzmy, że jutro chcemy: przed pracą kupić kwiaty dla koleżanki, która ma imieniny, przygotować raport, po południu zadzwonić do matki, odebrać rzeczy z pralni i kupić sos pomidorowy na kolację. Nasza historyjka może wyglądać tak: wchodzimy do biura z naręczem kwiatów i wręczamy je koleżance. Ta z wrażenia upuszcza kartki trzymanego w ręku raportu. Otwierają się drzwi i wchodzi matka z torbą prania. Próbując jej pomóc, niechcący wylewamy na ubrania sos pomidorowy. Im bardziej absurdalna, przesadzona, komiczna lub nawet straszna będzie wymyślona opowieść, tym lepiej ją zapamiętamy. Ważne jest, by zaangażować w nią możliwie wiele zmysłów. Niech kwiaty pachną oszałamiająco, sos będzie krwistoczerwony, a pranie mięciutkie. Poczujmy też emocje: radość z obdarowania koleżanki, zaskoczenie wizytą matki, złość na własne gapiostwo.

Lokowanie. Do szybkiego przywołania w pamięci większej liczby informacji (np. wystąpienie bez kartki) przydaje się dobry system porządkujący. Najpierw wybieramy jakieś pomieszczenie, które dobrze znamy, np. salon swojego mieszkania, i w myśli umieszczamy w poszczególnych jego miejscach pojęcia, które chcemy zapamiętać. Staramy się przy tym dopasować je do funkcji sprzętów – np. stół niech oznacza sprawy praktyczne, zegar na ścianie – te najpilniejsze, biblioteczka – naukę. Poruszając się w jednym kierunku, “sprzątamy” jedną rzecz za drugą. Po kilkakrotnym zastosowaniu tej metody będziemy mieli gotowy szablon do wykorzystania.

Czynniki ułatwiające zapamiętywanie:

  1. Czas potrzebny na utrwalenie zdobytej informacji po jej kilkakrotnym powtórzeniu;
  2. Motywacja (np. zdanie egzaminu, chęć zabłyśnięcia podczas dyskusji);
  3. Zainteresowanie zapamiętywaną kwestią, przyjemność, jaką nam sprawia;
  4. Dieta bogata w złożone w węglowodany (kasze, płatki, chleb wieloziarnisty), wielonienasycone kwasy omega-3 (ryby), kwas foliowy(zielone warzywa liściaste), magnez oraz witaminy z grupy B (warzywa strączkowe);
  5. Ruch i świeże powietrze, które dotlenia mózg;
  6. Odpoczynek!!!

Właściwe opanowanie procesu zapamiętywania jest trudne, jednak warto go poćwiczyć i przekonać się, że szybko można poprawić swoje umiejętności.